Karol Klobassa – współtwórca pierwszego nowoczesnego przedsiębiorstwa naftowego
Student, konspirator, więzień w zaborze austriackim
Karol Klobassa urodził się w 1823 roku w Drohobyczu, zmarł w 1886 roku w Krakowie. Jego ojciec, Rudolf, był urzędnikiem cesarsko-królewskim (zajmował się drohobyckimi salinami) i właścicielem ziemskim władającym kilkoma miejscowościami. Do Galicji rodzina Klobassów przybyła z Moraw, podobnie jak wiele innych urzędniczych rodzin w początkach panowania Austriaków na tym terenie. Tradycja wywodzi jednak nazwisko rodziny Karola od rycerza Kiełbasy, który swoje dobra miał otrzymać od króla Jagiełły na polach Grunwaldu.
Po ukończeniu gimnazjum Karol wyjechał w 1840 roku na studia do Wiednia – uczył się na tamtejszej politechnice. Studiował też na Akademii Rolniczej w Hohenheim na wydziale agronomicznym. Jak większość młodzieńców w tamtym czasie zaangażował się w tajną działalność konspiracyjną, która w 1846 roku zaprowadziła go na niemal rok do więzienia w Sanoku.
Zarządca, reformator, małżonek
Po opuszczeniu sanockiej celi Karol Klobassa osiadł w majątku swojego ojca w Zręcinie, nieopodal Krosna. Po śmierci ojca w 1848 roku organizacja pracy w dobrach rodowych pochłonęła go bez reszty. Mieszkańcy, początkowo nieufni, z czasem polubili nowego właściciela majątku, a nawet zaczęli go nazywać „dobrym panem”. Na jego korzyść przemawiał pobyt w więzieniu, który dowodził jego patriotyzmu. Co więcej, Klobassa nie tylko jako jeden z nielicznych podpisał memoriał ziemiaństwa powiatu krośnieńskiego postulujący zniesienie pańszczyzny, ale także sam zniósł ją dobrowolnie w Zręcinie. Tą decyzją zaskarbił sobie zaufanie nowych pracowników, ale jego dochody zaczęły się kurczyć. W tym samym czasie zawarł jednak korzystny związek małżeński. Wybranką serca Klobassy była baronówna Ludwika Zygmuntowska, która wniosła w posagu pokaźne włości. Klobassowie doczekali się bliźniąt, jednak żona wkrótce zmarła. W późniejszym okresie Klobassa po raz drugi stanął przed ołtarzem u boku dziewiętnastoletniej hrabianki Heleny Olimpii Bobrowskiej.
Przełomowa decyzja – od cydru do… nafty
Dzięki dwóm mariażom majątek Klobassy znacznie się powiększył. Rozległe sady dostarczały jabłek, z których produkował napój alkoholowy – cydr. Jednak przełomową, jak się miało okazać, decyzją biznesową Klobassy była zgoda udzielona Tytusowi Trzecieskiemu i Ignacemu Łukasiewiczowi na początkowo darmowy odwiert na jego działce w Bóbrce. Trzecieski i Łukasiewicz poszukiwali ropy, którą chcieli wykorzystywać po destylacji w przemyśle (między innymi do oświetlania). Tym sposobem w 1854 roku powstała pionierska kopalnia ropy naftowej. Współpraca długo jednak nie przynosiła żadnych rezultatów (Klobassa – widząc porażkę kolegów – zrezygnował nawet z umówionej zapłaty), aż w końcu, około 1860 roku, na głębokości 22 metrów odkryto bogate złoża czarnego złota. Spółka zaczęła wreszcie przynosić zyski i można ją nazwać pierwszym na świecie koncernem naftowym. Trzyosobowa spółka działała do 1871 roku. Wówczas Klobassa został jedynym właścicielem kopalni w Bóbrce, a stanowisko dyrektora objął jego dotychczasowy wspólnik – Ignacy Łukasiewicz.
Klobassa stale unowocześniał kopalnię – według niektórych specjalistów żadna galicyjska kopalnia przed I wojną światową nie mogła się poszczycić takim poziomem technologicznym. Szybko zrozumiał, że wydobycie ropy może stać się podstawą jego rodzinnego majątku. By nie zaprzepaścić tej szansy, wysłał swojego syna do Stanów Zjednoczonych na naukę tego trudnego i ciągle jeszcze znajdującego się w powijakach fachu.
Inwestycje w otoczenie biznesu
Karol Klobassa dbał również o rozwój infrastruktury w okolicy. W Krośnie z jego inicjatywy powstało wiele dróg i mostów. W Zręcinie, Bóbrce i Skołyszynie ufundował szkoły, a w tej pierwszej miejscowości wzniósł kościół i kaplicę cmentarną (wspólnie z Trzecieskim i Łukasiewiczem). Był również współzałożycielem Krajowego Towarzystwa Naftowego. Po jego śmierci interesy przejęli dwaj synowie – Wiktor i Stanisław.
Inspiracje:
- Brzozowski Stanisław, Karol Klobassa Zręcki, [w:] Internetowy polski słownik biograficzny, oprac. Polska Akademia Nauk i Polska Akademia Umiejętności, wydawca: Narodowy Instytut Audiowizualny [dostęp: 15.09.2015].
Źródło fotografii:
Fundacja Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce